CİNSEL DEĞİŞİMLER
Orta yaşta erkeklerde ve kadınlarda ortaya çıkan cinsel değişikliklere verilen isim “yaşam değişimi” şeklindedir. Yaşamın bir döneminin terk edilip bir diğeri başlaması anlamına gelir. Climacteric (yaş dönümü) ise; orta yaşta hem kadında hem de erkekte ortaya çıkan hormonsal değişimlere eşlik eden fiziksel ve duygusal değişmelerin geniş bir bileşimidir.
Kritik bir evrenin başlıca dönüm noktasını oluşturur. En çok görülen değişiklik ise erkek ve kadınlarda üretim yeteneğinin giderek azalmasıdır. Yaş dönümünün sonu kadınlarda daha etkilidir; çünkü, ay halinin durması gibi çok açık bir işaretle belirginleşir. “Menopoz” kadın yaş dönümünün son noktasıdır.
Erkek yaş dönümü ise erkek üretkenliğinin derece derece azalmasıdır (Schianberg, 1985:548-549).
- Menopoz: Kelime Yunanca aylık anlamına gelen “men” ve kesilme anlamına gelen “pausis”den türetilmiştir. 40-55 yaşları arasında gerçekleşir. Kadında yaş dönümünün son noktasıdır. Östrojen hormonunun durması yumurtalama sürecini sona erdirir. Dolayısıyla aylık kanamalar da durur.
Artık gebe kalma yani çocuk doğurabilme yeteneği kalkar. Ancak cinsel hormon salgısı birdenbire kesilmez; yavaş yavaş olmak üzere 1-2 yılda tamamlanır. En belirgin belirtileri; sıcaklık basması, aşırı terleme, baş dönmesi, baş ağrıması, hafif tansiyon yükselmesi, kalp çarpıntısı, yorgunluk, uykusuzluk, sinirlilik, ağlama, histerik bayılmalar, depresyon vb.dir.
Bu can sıkıcı belirtiler menopozun sonuna kadar sürer (Okyayuz, 1999:189-197).
Bu dönem kadınlarında bazı ruhsal değişiklikler görülür. Bu değişiklikler; kadının özel kişiliğine, çocukluk ve kızlık zamanında huzurlu ve dengeli ruhsal bir hayat geçirmiş olup olmamasına, kendi isteği ile evlenip evlenmemesine, hormonal işlemlerinin düzenli veya düzensiz olmasına bağlıdır.
Menopoza kadar az çok mutlu bir hayat geçiren kadınlarda bu dönem daha az sorunlu geçer. Heyecanlarla geçen, kompleksli bir çocukluğa sahip olanlarda ise bu dönemde melankolik depresyona varmak üzere psikoz derecesinde bozukluklar ya da çeşitli nevrozlar görülür. Yani bu gibi bozukluklar daha çok öncesel uygun bir yapıları olanlarda olur.
Ancak, bu tür duygularla depresyona giren kadınlar yalnızca küçük bir gruptur (Adasal, 1977:145-146).
Ay halinin kesilmesi cinsel faaliyetin kalkması anlamına gelmez; ancak, vajina duvarının incelmesi, üretim organlarının zayıflaması, uyarılma sırasında vajina ıslaklığın azalması kimi kadınlarda cinsel ilişkiyi zorlaştırmaktadır.
1960’larda menopoz belirtilerini denetleyebilmek için kadınlara östrojen hormonunun verilmesi son derece yaygın bir yöntemdi. Fakat bugün bu yöntemin rahim kanseri olasılığını dört ila yedi kat arttırdığı bilinmektedir. Olumsuz yanlarına rağmen bu tedavinin olumlu yönleri de vardır (Onur, 1986:212).
- Erkeklerde yaş dönümü (Andropoz): 45-55 yaşları arasında gerçekleşir. Yaşlanan bedende hem sperm üretimi hem de testosteron üretimi azalmaktadır. Fakat bu azalma, erkek üretkenliğini hiçbir zaman bitirmeyecek şekilde derece derece olur; testosteron ve sperm azalmasına karşın ileri yaşlara dek sürer. Bu yönüyle kadının menopozundan farklılık gösterir (Schiamberg, 1985:549).
Sertleşmenin (erection) eskisi kadar çabuk olmaması, boşalma (ejaculation) süresinin ve gücünün azalması gibi cinsel güce ait bazı sıkıntılar ve cinsel arzunun azalması belli başlı şikayetlerdir. Bununla ilgili olarak geçici bir nevrastenik hal söz konusu olabilir. Buna “yalancı nevrasteni” denir. Ayrıca, bu duruma meslek ve çalışma koşulları da etki eder.
Bu durumdaki erkeklerde çalışma isteksizliği, irade gevşemesi, baş ağrıları, uykusuzluk, çabuk sinirlenme, bir şeyin etkisinde kalma gibi belirtiler görülür. Kadınlardakinden daha az olmakla beraber melankolik çöküntü ve özellikle fazla içki içenlerde paranoid derecede kıskançlık reaksiyonları görülebilir.
Bu dönemde cinsel yorgunluk ve başarısızlık olabildiği gibi; yıllarca sevilen ve sayılan eşe karşı soğukluk, çevrenin hayretle karşıladığı bir Don-juan’lık veya çok genç bir kızla evlenme davranışı görülebilir. Fakat bu durum erkeğin eşinin psikolojik anlayışı ile bir süre sonra geçebilir.
Görülüyor ki; genel olarak sinir sistemleri kuvvetli ve dengeli olan, psikoz önceleri bir yapıları olmayan, anlayışlı bir aile ve meslek çevresine sahip olan erkeklerin çoğu bu dönemi daha iyi atlatabilmektedir. Ancak; kötü bir ergenlik dönemi geçiren, daima istekli ve karamsar bir gelecek kaygısıyla yaşayan erkekler bu dönemde biyolojik ve psikolojik etkenlerin katılımıyla efektif krizler geçirebilirler (Adasal, 1977:148-149).
